[Medisch Winterplan ] Toegang tot zorg voor zieke daklozen ook tijdens de winter een calvarietocht

Vanaf volgende week trekken 17 artsen met in het kielzog 38 begeleiders naar de verschillende noodopvangcentra in Brussel. Daar verlenen ze zorg aan daklozen met gezondheidsproblemen & geen toegang (meer) hebben tot het reguliere zorgsysteem: “Dat gaat dan bijvoorbeeld over mensen die hun mutualiteit zijn kwijtgespeeld of daklozen die moeilijkheden hebben om een medische kaart te krijgen bij het OCMW.”

Daklozen kampen enerzijds met de ‘klassieke’ winterkwalen zoals griep aan infecties aan de luchtwegen. Daarnaast zijn er veel diagnoses die specifiek verband houden met de barre leefomstandigheden waarin daklozen leven: dat gaat dan van mentale problematieken zoals slapeloosheid, depressie & verslaving maar ook huidziekten en voetwonden door het leven op straat, de kou, onaangepaste kledij en slechte schoenen.

Als dakloze een arts zien?  Een administratieve calvarietocht

Daklozen kampen vaker met gezondheidsproblemen, mentale problemen en chronische ziektes dan de gemiddelde Belg: dat komt enerzijds door hun leefomstandigheden – een dak boven je hoofd is een fundamentele voorwaarde voor gezondheid-, een gebrek aan middelen, zorguitstel en een zorgsysteem dat het moeilijk maakt voor daklozen om aan zorg te raken.

“Door het stijgend aantal daklozen – in Brussel verdubbelde het aantal daklozen op tien jaar tijd-  en de complexe administratieve procedures, duurt het meestal weken voor een medische zorgvraag wordt goedgekeurd: voor wie als dakloze kampt met een acuut gezondheidsprobleem en onmiddellijk zorg nodig heeft is dat natuurlijk niet werkbaar.  Als de medische kaart dan uiteindelijk wordt toegekend, is dat vaak maar voor een beperkte duur, wat dan weer erg problematisch is voor wie kampt met chronische ziektes zoals diabetes: die patiënten moeten in de praktijk om de zoveel weken dezelfde procedure en dezelfde administratieve rompslomp doorlopen om bijvoorbeeld aan levensnoodzakelijk insuline te raken. Dat is zowel voor de bevoegde administratieve instanties als voor de daklozen zelf een grote belasting en bron van stress."

"Vaak komt het erop neer dat Dokters van de Wereld die gaten zelf invult en in haar vaste zorgcentra in zorgverlening of medicatie voorziet tot het moment waarop de papierwinkel in orde is, iets waarvoor Dokters van de Wereld trouwens een leger sociaal assistenten moet inzetten omdat de zieke dakloze in kwestie vaak niet weet waar beginnen of te ziek is om die bureaucratische calvarietocht zelf tot een goed einde te brengen.  Dokters van de Wereld pleit dan ook al jaren om deze tijdrovende, dure en ondoeltreffende regelgeving te vereenvoudigen en aan te passen aan de leefwereld van de daklozen in kwestie.”

De winter is geen crisis en daklozen zijn geen sneeuw: ze smelten niet weg bij de eerste lentezon

Hoewel Dokters van de Wereld betrokken is bij het Winterplan, stelt de organisatie al jaren de aanpak ervan in vraag. “Elk jaar wordt de winteropvang benaderd als een crisis. Maar de winter is geen crisis: ze komt elk jaar terug.”

Die urgentieaanpak zorgt ervoor dat de winteropvang nog steeds te veel neigt naar acute, tijdelijke hulpverlening. Maar dat is contraproductief, aldus Dokters van de Wereld: “Daklozen hebben meer nodig dan een (tijdelijk) bed dat in de lente wordt afgenomen en een eenmalig consult bij een vrijwillig arts. Zoiets is gewoon niet duurzaam en zeer duur.  Ondanks de inspanningen en een mentaliteitswijziging is er nog veel werk aan de winkel op vlak van continuïteit en de creatie van een laagdrempelig medisch, psychisch en sociaal zorgaanbod dat het hele jaar toegankelijk is en gericht is op de re-integratie van daklozen in de samenleving.  Daklozen zijn geen sneeuw en smelten niet weg bij de eerste lentezon. Ook na de winter blijven ze bestaan.”